طبق آمار رسمي سازمان جهاني بهداشت سالانه در اروپا 3500 نفر به دليل استفاده از کابينهاي برنزهکننده پوست (سولاريوم) به سرطان پوست مبتلا ميشوند و از اين ميان حدود 800 نفر جانشان را از دست ميدهند.
سالانه در سراسر جهان 132 هزار نفر به ملانوم يعني وخيمترين نوع سرطان پوست و 2ميليون نفر به ديگر انواع سرطانهاي پوستي مبتلا ميشوند. محققان ميگويند سولاريوم احتمال ابتلا به ملانوم را 20 درصد افزايش ميدهد و اين ميزان در افرادي که قبل از 35 سالگي به صورت مرتب از کابينهاي برنزهکننده پوست استفاده ميکنند به 40 درصد ميرسد. در رابطه با همين موضوع در اين مطلب با دکتر محمدعلي نيلفروشزاده، رئيس مرکز تحقيقات سلولهاي بنيادي، گفتوگو کردهايم.
– سالهاست که پزشکان ميگويند سولاريوم براي سلامت پوست مضر است. من ميخواهم گفتوگو را با اين پرسش شروع کنم که استفاده از سولاريوم يا ساير محصولات برنزهکننده پوست دقيقا چقدر احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزايش ميدهد؟
برنزه کردن پوست به 3 روش، ممکن است اتفاق بيفتد:
1)ماندن زير نور آفتاب
2) استفاده از دستگاههاي برنزهکننده يا سولاريوم که در واقع لامپهاي آفتابي با اشعه فرابنفش (UV) هستند و
3) محصولات شيميايي برنزهکننده پوست. طبق استانداردهاي جهاني به هيچ عنوان نبايد از اشعه ماورايبنفش خورشيد با لفظ بيخطر استفاده کرد. برنزه کردن پوست (چه با آفتاب، چه با کابينهاي مصنوعي سولاريوم) سرطانزا و براي کودکان ممنوع است. يعني در بسياري از کشورهاي توسعهيافته افراد زير 18 سال بايد رضايتنامه کتبي از والدين براي استفاده از سولاريوم داشته باشند. براي بزرگسالان نيز عوارض ناشي از سولاريوم بارها تکرار شده و خودشان بايد خطر اين کار را پذيرا باشند.
– چه مکانيسمي در سولاريوم باعث ايجاد سرطان پوست ميشود؟ بعضي ميگويند استفاده از سولاريوم حس خوشايندي در آنها به وجود ميآورد. آيا اين يک اثر تلقيني است يا منشا علمي دارد؟
ببينيد، وقتي فردي وارد دستگاه سولاريوم ميشود، در بدنش هورمون آندورفين افزايش مييابد و يک حس رضايت و خوشحالي کاذب و البته گذرا ايجاد ميکند. به همين دليل است که شايد سولاريوم تا حدي يک مقبوليت اجتماعي داشته باشد. سولاريوم باعث تحريک سلولهاي پوست شده و آن را تيره ميکند. از نظر بسياري از افراد اين تيرگي يا آفتابسوختگي نقش محافظتي در برابر سرطان پوست دارد اما اين باور کاملا اشتباه است. از نظر علمي به اثبات رسيده افرادي که مرتب خود را برنزه ميکنند، 20 سال سريعتر از ديگران دچار چين و چروکهاي پوستي، ضخيمشدن سطح پوست و پيري زودرس ميشوند. در ضمن دستگاههاي سولاريوم در کشور ما استاندارد نيستند و اگر هر دستگاهي يک متصدي جدا نداشته باشد، اصلا نبايد داخل کابين شد.
– يعني اگر از استاندارد بودن دستگاه مطمئن بوديم استفاده کنيم؟
نه! از نظر علمي سولاريوم عامل ابتلا به سرطان پوست است و اصلا استفاده از آن توصيه نميشود. اگر ميخواهيد برنزه کنيد، تنها راه استفاده از محصولات شيميايي است که يکي دو ماه اثر آنها ماندگار است. البته آنها هم بيعارضه نيستند. برخي ميتوانند آلرژيزا باشند و به همين دليل قبل از استفاده، بهتر است روي بخشي از دست آزمايش شوند. قرصهايي هم وجود دارند که رنگ پوست را تغيير ميدهند.
– اگر قرار است آفتاب نگيريم، با کمبود ويتامين D چه کنيم؟
ويتامين D را از منابع غذايي هم ميتوان تامين کرد اما چون ويتامين D که زير پوست ساخته ميشود، کافي است 10 دقيقه در نور ملايم آفتاب قرار بگيريد. سولاريوم به هيچ عنوان تامينکننده ويتامين D نيست.
علايم اوليه سرطان پوست
– سرطان پوست با چه نشانههايي بروز ميکند؟
سرطان پوست با کراتوزهاي خورشيدي شروع ميشود؛ يعني علامت اوليه، ضايعه يا خالي است که نامنظم بوده و تغيير رنگ و سايز دارد.
– قابل درمان است؟
بله، البته بستگي به نوع سرطان دارد پوست هم. ملانوم وخيمترين نوع سرطان پوست است و احتمال متاستاز دارد اما اگر سريع تشخيص داده شود با توجه به وسعت ضايعه به روشهاي مختلف ميتوان آن را درمان کرد.
عکس خبرساز
چندي پيش يک عکس سلفي در شبکههاي اجتماعي دست به دست چرخيد که باعث شد خيليها از رفتن به سولاريوم منصرف شوند. اين عکس که تاکنون هزاران بار ديده شده، تصويري از صورت مادر جواني است که در نوجواني علاقه زيادي به برنزهکردن پوستش داشته و هفتهاي 4 بار براي سولاريوم به مراکز مربوطه مراجعه ميکرده است. اين خانم در 21 سالگي مبتلا به سرطان سلولهاي پايهاي پوست و ملانوم ميشود و تحت درمان قرار ميگيرد. اين خانم جوان زير عکس خود نوشته: «از اشتباه ديگران عبرت بگيريد. اجازه ندهيد برنزه کردن پوست شما را از ديدن فرزندانتان محروم کند. به تمامي همسنوسالانم توصيه ميکنم هرگز بدون کرم ضدآفتاب زير نور شديد خورشيد نروند و جز از اتوبرنزهها براي تيرهکردن پوستشان استفاده نکنند.»
از چه سني عينک آفتابي بزنيم؟
آفتاب نهتنها براي پوست بلکه براي چشم هم مضر است. در گذشته مرزبندي بين فصول وجود داشت و مردم تنها در تابستانها از عينک و کرم ضدآفتاب استفاده ميکردند اما امروز اين مرزبندي از بين رفته. توصيه ميکنيم نهتنها در فصل گرم سال مثل تابستان بلکه در فصلي که آفتاب چندان شديد نيست مثل پاييز و بهار هم از عينک آفتابي و پوشش مناسب استفاده کنيد. حتي افرادي که چشمان روشني دارند بايد در فصل زمستان نيز عينک داشته باشند زيرا چشمان روشن به آفتاب حساسترند.
اين موضوع در مورد کودکان از اهميت بيشتري برخوردار است. کودکان با چشمان روشن بايد از 3 سالگي و کودکان با چشمان تيره از 6 سالگي از عينک آفتابي استفاده کنند. چشمان کودکان در حال تکامل است و مسلما ميزان آسيبي که از اشعه ماورايبنفش خورشيد ميبيند بيشتر است.
استفاده از عينک آفتابي در برخي مکانها مثل شهرهاي زيارتي و صحن حرم که کف آن مرمر سفيد است و نور آفتاب را بازميتاباند يا ساحل دريا و مناطق برفي اهميت بسيار بيشتري دارد.
نکته مهم ديگر اينکه عينک تنها براي محافظت چشم در برابر نور آفتاب نيست و محافظي در برابر آلايندهها محسوب ميشود. افرادي که در سطح شهر زندگي ميکنند در اتومبيل يا خيابان بايد حتما حتي در روزهاي ابري عينک به چشم بزنند.
منبع: سلامت نیوز
* رایج ترین بیماری های پوستی در فصل تابستان
* شادابی پوست و مو با ویتامین بیوتین