سوره 59. حشر آیه 10
وَالَّذِینَ جَآءُوا مِن بَعْدِهِمْ یقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّاً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّک رَءُوفٌ رَّحِیمٌ
و کسانی که بعد از مهاجرین و انصار آمدند، میگویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما سبقت گرفتهاند، بیامرز و در دلهای ما کینه مؤمنان را قرار نده. پرورگارا! همانا تو رئوف و مهربانی.
* بیش از دویست بار موضوع مغفرت و واژههای آن در قرآن مطرح شده است. هم خودمان باید استغفار کنیم و هم از اولیای خدا بخواهیم که برای ما استغفار کنند. «یا ابانا استغفر لنا»(یوسف، 97) حتی فرشتگان برای مؤمنان استغفار میکنند. «و یستغفرون للذین آمنوا»(غافر، 7)
* البتّه استغفار برای مشرکان و منافقان اثری ندارد. «سواء علیهم استغفرت لهم ام لم تستغفر لهم لن یغفر اللّه لهم»(منافقون، 6)، «ما کان للنبی و الّذین آمنوا ان یستغفروا للمشرکین»(توبه، 113)
امّا عوامل مغفرت الهی عبارتند از:
1. اطاعت از رهبر آسمانی. «فاتّبعونی یحببکم اللّه و یغفر لکم ذنوبکم»(آل عمران، 31)
2. تقوا. «ان تتقوا اللّه… یغفر لکم»(انفال، 29)
3. عفو و گذشت از مردم. «و لیعفوا و لیصفحوا الا تحبون ان یغفر اللّه لکم»(نور، 22)
4. کلام مستدل و محکم. «قولوا قولا سدیداً… یغفر لکم»(احزاب، 70 – 71)
5. قرض الحسنه. «ان تقرضوا اللّه… یغفر لکم»(تغابن، 17)
6. توبه و استغفار. «و من یعمل سوءً أو یظلم نفسه ثمّ یستغفر اللّه یجد اللّه غفوراً رحیما»(نساء، 110)
* مکتب کامل مکتبی است که برای پیروان آینده خود نیز طرح کمال و رشد داشته باشد. «و الّذین جاءوا من بعدهم»
* برای جلوگیری از سوء تفاهم، ابتدا از لغزشهای خود استغفار کنیم و سپس لغزشهای دیگران. «اغفر لنا و لاخواننا»
* مؤمن، مصونیت از گناه ندارد، ولی هرگاه گناهی مرتکب شد، بلافاصله استغفار میکند. «اغفر لنا و لاخواننا»
* دعای خیر برای گذشتگان، وظیفه آیندگان است. «و الّذین جاؤوا من بعدهم یقولون ربّنا اغفر… الّذین سبقونا بالایمان»
* تمام مسلمانان با هم برادرند و برای یکدیگر دعا میکنند. «اغفر لنا و لاخواننا الّذین سبقونا بالایمان»
* سابقه در ایمان، یک ارزش است. «سبقونا بالایمان»
* برادری واقعی، در پرتو ایمان است. «اخواننا الّذین سبقونا بالایمان»
* در اخوت و برادری دینی، زمان و مکان و نژاد مطرح نیست. «اخواننا الّذین سبقونا بالایمان»
* با دعای خیر، کینهها را از دل دور کنیم. «ربّنا اغفر… لاخواننا… لاتجعل غلاً للذین آمنوا»
* مؤمن، بدخواه دیگران نیست. «لاتجعل فی قلوبنا غلاً للذین آمنوا»
* خودسازی بدون استمداد از خداوند نمیشود. «ربّنا… لاتجعل فی قلوبنا غلاً»
* در اصلاحات باید به سراغ ریشهها رفت. ریشه بسیاری از گناهان، کینه و حسادت ودشمنی است که باید ریشهکن شود. «لاتجعل فی قلوبنا غلاً»
* توجه به ربوبیت و رأفت و رحمت خداوند، از آداب و پشتوانه اجابت دعاهاست. «ربّنا اغفر… انّک رؤف رحیم»