کم خونی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول های قرمز و مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود. کم خونی ناشی از فقر آهن، رایج ترین بیماری کمبود تغذیه‌ای در جهان است و در میان کودکان و زنان شایع‌تر است.

این نوع کم خونی به خاطر مقدار ناکافی از آهن در رژیم غذایی، نقص در جذب آهن، از دست دادن شدید خون بر اثر جراحی یا تصادف، از دست دادن تدریجی خون از طریق عادت ماهیانه یا خونریزی از دستگاه گوارش توسعه پیدا می‌کند.

کمبود آهن می‌تواند مشکلات زیادی برای سلامتی انسان داشته باشد. از جمله این مشکلات می‌توان به اختلال عملکرد شناختی ، اختلالات گوارشی ، عملکرد ضعیف در تمرینات ورزشی و کار ، کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن و ضعف در تنظیم درجه حرارت بدن اشاره کرد. 

دریافت ناکافی ویتامین C نیز می‌تواند به کمبود آهن کمک کند.

مقدار توصیه شده مکمل آهن:

معمولا مقدار مجاز مصرف آهن در روز به سن و جنسیت فرد بستگی دارد.

نوزادان:

• ۰ الی ۶ ماهه: ۰.۲۷ میلی گرم
• ۷ الی ۱۲ ماهه: ۱۱ میلی گرم

کودکان:

• یک الی سه ساله: ۷ میلی گرم
• چهار الی هشت ساله: ۱۰ میلی گرم

مردان:

• ۹ الی ۱۳ ساله: ۸ میلی گرم
• ۱۴ الی ۱۸ ساله: ۱۱ میلی گرم
• ۱۹ سال و بیشتر:۸ میلی گرم

زنان:

• ۹ الی ۱۳ ساله:۸ میلی گرم
• ۱۴ الی ۱۸ ساله: ۱۵ میلی گرم
• ۱۹ تا ۵۰ ساله: ۱۸ میلی گرم
• ۵۱ به بالا: ۸ میلی گرم
• دوران بارداری:۲۷ میلی گرم

 

مقدار مصرف آهن در خانم های بارداری

از هفته ۱۶ بارداری، روزانه یکعدد قرص آهن بهمراه یک مرکبات مثل کیوی، پرتغال و یا نارنگی و یا نارنج و یا چند قطره آبلیمو مصرف کنید. اگر کم خونی دارید مصرف قرص آهن از همان هفته های اول بارداری شروع میشود، اگر کم خونی مینور و ماژور دارید نیاز به مصرف قرص آهن نیست و شما باید همان اسید فولیک را ادامه دهید.

کمبود آهن در دوران بارداری می تواند منجر به زایمان زودرس شود.

زمان و مقدار مصرف شربت آهن در کودکان

مصرف قطره آهن (یک سی سی) همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲ سالگی در کودکان.

 

---

بیشتر بخوانید: شایع‌ترین علایم کم خونی و درمان آن

---

غذاهای غنی از آهن:

برخی از منابع غنی از آهن شامل موارد زیر است:

• غلات غنی شده با آهن
• حبوبات مانند عدس و لوبیای سفید پخته شده
• شکلات تلخ ۴۵ تا ۶۹ درصد
• صدف پخته شده
• سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج پخته شده
• جگر گوساله، گوشت قرمز، ماهی یا مرغ
• بلوبری
• خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش
• توفو
• نخود
• گوجه فرنگی
• سیب زمینی پخته
• بادام زمینی
• تخم مرغ
• مرکبات مانند لیمو و پرتقال

از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا بپرهیزید.

بهترین روش برای رسیدن به وضعیت آهن مطلوب در بدن، استفاده از مواد غذایی است.

 

تداخلات غذایی قرص آهن

وقتی آهن با مواد غذایی خاص ترکیب می شود ممکن است مقدار زیادی از آن را از دست بدهید. در صورت مصرف آهن، حداقل یک ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از مصرف آهن باید از مواد غذایی زیر اجتناب کنید:
–  پنیر و ماست و شیر
–  تخم مرغ
–  شیر
–  چای یا قهوه
–  نان کامل و غلات
مکمل های آهن و آنتی اسیدها یا مکمل های کلسیم را در همان زمان مصرف نکنید. بهتر است این دو دارو را با فاصله ۱ تا ۲ ساعت مصرف کنید تا از هر دارویی یا مکمل غذایی استفاده کنید. 

 

---

بیشتر بخوانید: ۱۱ درد شایع و مهم خانمها در دوران بارداری

---

درباره قرص های آهن

• مکمل های آهن ممکن است به صورت کپسول، قرص، قرص جویدنی و مایع مصرف شوند. رایج ترین اندازه قرص ۳۲۵ میلیگرم (فروس سولفات) است
• از پزشک بپرسید چه تعداد قرص باید در روز مصرف کنید و چه زمانی باید آنها را مصرف کنید. مصرف بیش از حد آهن می تواند مشکلات جدی را ایجاد کند.
• شمارش خون پس از ۲ ماه آهن درمانی به حالت عادی باز می گردد. باید ۶ تا ۱۲ ماه دیگر مکملهای آهن را مصرف کنید تا آهن در مغز استخوان ذخیره شود. 
• پس از شروع استفاده از این مکمل غذایی، به متخصص مراجعه کنید تا ببینید استفاده از آهن برای شما مفید است یا خیر. برای این امر انجام برخی از آزمایشات از جمله آزمایش خون لازم است.

 

بهترین زمان مصرف قرص آهن

بهترین زمان مصرف آهن زمانی است که معده خالی است زیرا مقدار بیشتری آهن جذب بدن می‌شود  بنابراین اول صبح و بصورت ناشتا یا آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش یابد. ویتامین C نیز جذب آهن را افزایش می‌دهد به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌شود.

بهتر است بعد از مصرف قرص آهن تا یک ساعت از نوشیدن چای و نوشابه خودداری کنند. 

همچنین توصیه میشود این قرص بصورت طولانی مصرف نشود. معمولا بهترین طول دوره برای مصرف مداوم آن ۶ ماه است. از جمله عوارض قرص آهن می توان به آسیب رسیدن به کبد و معده اشاره کرد .

مصرف مکمل آهن در دوز نامناسب می تواند عوارض جبران ناپذیری برای بدن داشته باشد. اگر می‌خواهید مکمل آهن استفاده کنید بهتر است از یک پزشک متخصص کمک بگیرید. مصرف بیش از حد آهن می‌تواند خطرناک باشد و استفاده از مکمل آهن بدون دستور پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌گردد.

 

برگرفته از: ooma.org و niniban.com و majalesalamat.com