یائسگی مرحله ای از زندگی است که همه زنان آن را در میانسالی تجربه می کنند. این دوران زن را به لحاظ فیزیولوژیکی و روانی دچار بحران های عمیقی می کند. اما اگر او با علم روز همراه شود و سوار بر مرکب دانش پا به این عرصه بگذارد، به طور قطع علاوه بر حفظ سلامت جسمانی، قادر به حفظ سلامت روان خود نیز خواهد بود.
یائسگی یکی از دوره های طبیعی زندگی اغلب زنان است که در آن قاعدگی برای همیشه متوقف میشود. یائسگی قطعی ، هنگامی اتفاق می افتد که زن یک سال از آخرین قاعدگی اش گذشته باشد که معمولا این امر در سنین 45 تا55 سالگی و به طور متوسط در 50 سالگی رخ می دهد.مسائل ارثی بر روی سن یائسگی بسیار موثر است و معمولا زنان در حوالی سنی یائسه می شوند که مادر و یا خواهر شان در آن سنین یائسه شده اند. برخی اتفاقات مثل عادت زندگی و مداخله های پزشکی ، الگوهای طبیعی سن یائسگی را تغییر می دهند . در این زمان تخمدانها به میزان کمتری هورمونهای زنانه، به خصوص استروژن را ترشح کرده و سبب بروز علائم یائسگی می شوند. درابتدا عادت ماهیانه نامرتب شده و سپس به طور کامل قطع می شود.
یائسگی در زنان با یک تغییرات جسمی و روحی مختلفی همراه است. برخی از علائمی که با یائسگی به وجود می آیند مانند گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بی خوابی در ابتدای یائسگی شدت بیشتری داشته، ولی با گذشت زمان بهبود می یابد. بعد از یائسگی خطر ابتلا به مشکلاتی از قبیل پوکی استخوان، بیماری های قلبی وعروقی، بی اختیاری ادرار، کم شدن ترشحات زنانه و افسردگیافزایش می یابد.
الف)علائم جنسی یائسگی:
1)تغییرات واژن و کاهش میل جنسی:
خشکی واژن که پزشکان آن را تحلیل بافت واژن می نامند از علائم دیررس کاهش استروژن در دوران یائسگی است.از آنجایی که استروژن بافت های واژن را مرطوب و انعطاف پذیر می کند ، دوره های پیوسته ی کاهش استروژن موجب خشکی و انقباض بافت واژن می شود. زنان با احساس اصطکاک و نزدیکی دردناک،به وجود خشکی واژن پی می برند.
در زمان یائسگی خشکی دهانه واژن و احساس درد در نزدیکی جزو شکایت های رایج خانم است. دلیل آن نیز کاهش ترشح استروژن توسط تخمدان ها است. استروژن هورمونی است که نقش زیادی در مرطوب کردن واژن دارد.
2-گرگرفتگی :
شایع ترین علامتی است که اکثریت زنان در دوران یائسگی تجربه می کنند.این حالت با گرم شدن شدید قسمت بالایی بدن(سر،صورت،گردن وقفسه سینه) شروع می شود.و ممکن است مثل موجی کل بدن را فرا گیرد.پس از آن فرد دچار تعریق شده احساس سرما می کند.این اختلال بیشتر در شب اتفاق می افتد ومانع از خواب و استراحت می شود.
این حالت ها طی دو تا سه سال بعد از آخرین پریود از بین می روند، اما گاهی سال ها به طول می انجامند. در حالت کلی خانم ها بعد از یائسگی احساس گرمای درونی بویژه در ناحیه صورت و سینه می کنند که با تعریق، تپش قلب و حتی قرمزی آشکار صورت همراه است. این موارد عادی است.
توجه داشته باشید که در یائسگی احساس گرگرفتگی نباید همراه با علائم دیگری مانند حالت تهوع و سرگیجه باشد. این وضعیت در یائسگی غیرعادی است و باید حتما با پزشک در خصوص آن صحبت کنید.
3-بی اختیاری ادرار :
این وضعیت طی سال ها ی پیش و پس از یائسگی شایع تر از سال های اولیه باروری است.با کاهشاستروژن بافت های مجاری ادرارخشک ترونازک ترمی شود وعضلات کشش خود را ازدستمی دهد.بی اختیاری ادرار زمانی تجربه می شود که فرد نمی تواند ادرارخود راهنگام خنده،ورزش،عطسه کنترل کند .مجاری ادرار در حالت طبیعی به استروژن نیاز دارد تا شکل و کشش و غضلانی خود را حفظ کند و بعد از کاهش سطح استروژن نمی تواند جریان ادراررا مسدود کند.
4-سردرد:
زنانی که اولین سردرد میگرنی خود را پیش از یائسگی تجربه کند اغلب در می یابند میگرن بعد از یائسگی به تدریج از بین می رود.
5-تغییرات پوست و مو:
نازک شدن يا ريزش مو و افزايش موهاي صورت: از آنجا که اين عارضه به کمبود استروژن مربوط است و پياز مو به استروژن نياز دارد، برخي زنان زودتر متوجه اين علايم که آشکارتر است، مي شوند. ريزش مو ممکن است به صورت ناگهاني يا تدريجي همراه با نازک شدن موها رخ دهد.گاهي موها خشک تر و شکننده تر مي شود.
با یائسگی،مو نازک و خشک تر می شود اما موی برخی زنان بعد از یائسگی مثل پنبه نرم و پف کرده می شود.استروژن،مرطوب کننده های طبیعی بدن را تحریک می کند،بنابراین وقتی سطح استروژن در بدن کاهش می یابد،مو آسیب می بیند و خشک و وارونه می شود.
6-تغییر وزن :
بعد از یائسگی وزن به مرکز بدن و دور کمر منتقل می شود.
7-خونریزی های غیر طبیعی :
در خصوص خونریزی های غیر طبیعی در این دوره باید با پزشک مشورت شود. در صورتی که خونریزی شدید یا طولانی باشد تکه برداری از پوشش داخلی رحم و کورتاژ برای متوقف کردن خونریزی وتشخیص احتمال سرطان رحم انجام می شود.اگر مشکل سرطان نباشد درمان دارویی انجام می شود.در برخی موارد خونریزی ها به علت فیبروم اتفاق می افتد که در صورت خونریزی زیاد ناشی از توده های خوش خیم فیبروم،باید مشورت با پزشک برای جراحی توده یا برداشتن رحم صورت گیرد.در بعضی موارد سرطان دهانه رحم نیز موجب لکه بینی یا خونریزی می شود.بنابراین انجام پاپ اسمیر از ضروریات معاینات و مراقبت های بهداشتی خانم ها در دوران یائسگی است.
8- احساس سوزن سوزن شدن اندام ها به خصوص دست و پا: در اغلب موارد، اين احساس خطرناک نيست و اغلب بر اثر وارد شدن ضربه يا فشار روي رگ رخ مي دهد و به کاهش جريان خون در دست و پا و در نتيجه به خواب رفتن اين اندام ها منجر مي شود. با تغيير دادن وضعيت بدن، فشار کم مي شود و اين حس سوزن سوزن شدن از بين مي رود.
سوزن سوزن شدن در برخي موارد به علت وجود مشکلات ديگري از جمله اضطراب، ديسک، گردش خون ضعيف، ديابت، بيماري قلبي، سکته، آرتريت، ام‌اس، تومور يا سندروم توتل کارپل ايجاد مي شود.
ب)علائم عصبی و روانی یائسگی:
1)اختلال خواب
2)خستگی
3)اضطراب
4)افسردگی
5)تغییر خلق
6)افزایش حساسیت
7)استرس
8)فراموشی و افکار مبهم